Yeryüzünde Yaşam
II. ÜNİTE: YERYÜZÜNDE YAŞAM
Değişik Yerler Farklı Yaşamlar:
İnsanlar yaşadığı çevrenin iklimi, bitki örtüsü oradaki yaşamı etkiler. İnsanlar
oradaki iklime göre giyinir. Oradaki bitkilere göre ticareti gelişir.
Dünyadaki bazı iklimler:
1- Çöl İklimi: Genelde gündüzleri sürekli sıcaktır. Geceleri soğuk rüzgarlar
eser.
2- Ekvator İklimi: Ekvator çevresinde görülen iklim yaz kış çok sıcaktır. Soğuk
kış ayları yaşanmaz.
3- Kutup İklimi: Bu iklim kutuplar çevresinde görülür. Yaz kış çok soğuktur. Kar
ve buz yerden hemen hemen hiç kalkmaz.
4- Muson İklimi: Daha çok dönenceler ile ekvator arasında görülen iklimdir. Bu
iklim yazları sıcak ve aşırı yağışlıdır. Bu bölgelerde sık sık sel baskınları
yaşanır. Asya’da Bangladeş çevresinde görülür.
Geçmişten Günümüze Yerleşme:
- İlk insanlar mağaralarda yada ağaç kovuklarında barınıyordu. Genellikle
avcılık ve toplayıcılıkla yaşıyorlardı. Erkeklere avlanırken kadınlar tohum ve
benzeri şeyler topluyordu.
- İlk insanlar tohumların yetiştiğini görünce tarım başladı. Tarımın başlaması
ile insanlar yerleşik hayata geçmeye başladılar. Tarım arazilerinin çevresine
ilk yerleşim yerlerini kurmaya başladılar. Böylece ilk köyler oluştu. Bu köyler
genelde yüksek yerlere kuruluyor ve çevresi çitlerle kapanıyordu.
- Zamanla insanlar daha çoğaldıkça bu kez aralarında sorunlar çıkınca
kendilerini yönetecek kişiler seçmek zorunda kaldı ve böylece ilk devletler
kurulmaya başladı.
- İnsanlar önceleri kilden çanak çömlek kullanıyorlardı. Çatal ve kaşıkları
kemiktendi. İnsanlar ateşi bulunca bu çömleklerini pişirerek daha sağlam
yaptılar. Daha sonra insanlar madenleri işlemeyi öğrendi. (Önce bakır, sonra
demir, sonra tunç gibi madenler).
- Zamanla büyük şehirler ve devletler kuruldu. Ve şehirler arasında ürettikleri
ürünler sayesinde ticaret başladı.
- Beraber yaşayınca toplum kurallarını düzenleyecek kanunlar hazırladılar.
- Şehirler yada küçük ülkeler arasında savaşlar başladı. Şehirleri ve küçük
devletleri egemenliği altına alan toplumlar büyüdü. Böylece büyük “Merkezi
Krallıklar” kuruldu.
Kimler Geldi Kimler Geçti:
Üzerinde yaşadığımız Anadolu’da bizden önce bir çok uygarlıklar yaşadı.
Günümüzde onlara ait eserler bulunmakta ve müzelerde sergilenmektedir.
Anadolu’da kurulan ilk uygarlıklar(medeniyetler):
1- Hititler:
-Başkenti Hattuşa’dır (Hattuşaş). Hattuşa bugün ilimiz olan Çorum sınırları
içinde yer alır.
-Hitit krallarının yanında “Tavanna” denilen kraliçelerde yönetimde söz sahibi
idi. Buda Hitilerde kadına önem verildiğini gösterir.
-Hititlerin devlet işlerinin görüşüldüğü meclise “Pankuş” adı verilirdi.
-Hititliler çivi yazısı ve Mısırlıların kullandığı Hiyeroglif(resim yazısı)
yazısını kullandı.
-Hititliler “Anal” adı verilen yıllıkları yazdılar. Bu Analları tanrıya hesap
vermek için yazıyorlardı. Bu nedenle yalan yazmadıkları için Anallar ilk gerçek
tarih yazıcılığı sayılmaktadır.
-Dünyanın ilk yazılı antlaşması olan “Kadeş Antlaşması” Hitiler ile Mısırlılar
arasında yapıldı.
-Hititler at yetiştiriciliği yaptı. Küçük ve büyükbaş hayvancılık yaptılar.
Maden işlenmeciliği yaptılar.
2- Frigler:
-Başkenti Gordion şehridir. Bugün Ankara’nın ilçesi olan Polatlıdadır.
-Frigler tarıma büyük önem verdiler. En önemli geçim kaynakları tarımdı. Bu
nedenle saban kırana ölüm cezasına kadar ceza veriyorlardı.Bunun nedeni Geçin
tarıma dayalı olması.
-Çivi yazısı kullandılar.
-Kral Midas ünlü bir kralıdır. Tarihte eşek kulaklı Midas olarak yerini
almıştır.
-Friglerin dokuduğu kilimlere “Tapates” adı verilirdi.
-Hayvanların konuşturulduğu “fabl” hikayeleri yazmışlardır.
3- Lidyalılar:
-Başkentleri “Sard” şehridir. Bugün Manisa’nın Salihli ilçesindedir.
-Lidyalıların en önemli özelliği parayı bulmalarıdır.
-Ticaret yapmak için “Kral Yolu” adı verilen ticaret yolunu kurdular.
-Süs eşyası ve parfüm ticareti yaptılar.
-Çivi yazısı kullandılar.
4- İyonlar:
-İyonlar şehir devletleri halinde yaşadığı için belli bir başkentleri yoktur.
Efes, Milet, Foça, İzmir önemli şehirleri idi.
-İyonyalılar özgür düşünceye ve bilime önem vermişler. Bu nedenle bir çok bilim
adamı yetiştirmiştir.
-Tıpta Hipokrat, tarihte Herodot, felsefe'de Diyojen, matematikte Pisagor,
Thales gibi bilim adamları yetişmiştir.
-Deniz ticareti yapmışlar ve başka ülkelere koloniler kurmuşlardır.
Yerleştikleri kolonileri sahiplenmişlerdir.
* Koloni: Bir devletin kendi ülkesinin sınırları dışında egemenlik kurarak
yönettiği ekonomik veya siyasal çıkarlar sağladığı ülke, sömürülen ülke.
-İyonyalılar Fenike alfabesi kullanmışlardır.
-Bugünkü Avrupa uygarlığının temelinin oluşmasını sağlamışlardır.
5- Urartular:
-Başkenti Tuşpa’dır. Bugün Van ili sınırları içinde yer alır.
-Taş işlemeciliğinde gelişmişlerdir.
-Barajlar, göletler kurdular. Su kanalları açarak sulama yapmışlardır.
-Çivi yazısı kullanmışlardır.
-Oda şeklinde kaya mezarları yapmışlardır. Ölümden sonra yaşama inandığı için
mezarlarına insanların günlük kullandığı eşyaları koymuştur.
