Mini Ansiklopedi O
- O -
Ortak Yaşam Nedir?
Ortak yaşam, iki ya da daha çok değişik canlı arasında genellikle
karşılıklı yararlanmaya dayalı birlikte yaşama ilişkisidir. Örneğin devekuşları
iyi görür ve zebralar ise iyi duyar. Sık sık sürüler halinde bir araya gelen bu
hayvanlardan tehlikeyi ilk sezen diğerlerine haber verir. Sığır balıkçılı denen
kuşlar ve gergedan gibi iri hayvanlar da bir arada bulunur. Bu balıkçıl kuşlar
hayvanların derisindeki böceklerle beslenir. Buna karşılık hayvanlar da zararlı
böceklerden kurtulur.
Ortaoyunu Nedir?
Geleneksel Türk seyirlik oyunlarından başlıcası ortaoyunudur. Ortaoyunu, belirli
bir konuyu temel alarak, ama yazılı metne çok bağlı kalmadan oynanır. Oyuncular
yere, zaman, izleyicilerin ilgisine ve kendi yeteneklerine göre oyuna her
seferinde yeni espriler katarlar. Ayrıca oyun müzikle, dansla ve çeşitli
taklitlerle zenginleştirilir. Ortaoyunu genellikle açık havada, izleyicilerin
çepeçevre dizilip oturduğu bir meydanın ortasında oynanır. Müzikçiler bu
meydanın bir köşesinde yer alır. Dekor olarak birkaç hasır tabure ve "yenidünya"
denen iki-üç kanatlı bir paravandan başka bir şey yoktur. Ortaoyunun temel
tipleri Kavuklu ile Pişekâr’dır. Bunlar gölge oyunundaki Karagöz’le Hacivat’a
benzerler. Aralarındaki konuşmalarda Pişekâr sözü espri yapılacak durumlara
getirir; Kavuklu’da esprileri yaparak seyircileri güldürür. Ortaoyununda kadın
rollerini erkekler oynar. Sarhoş, külhanbeyi ve Laz, Arnavut, Karamanlı gibi
tipler de bulunur. Ortaoyunu da artık Karagöz gibi hemen hiç oynanmaz olmuştur.
Okaliptüs Nedir?
Okaliptüs, Avustralya’nın yerel ağacıdır. Bazı yerlerde “sakızağacı” da denilir.
Şimdi Avrupa, Mısır, Cezayir, Hindistan, Güney Amerika ve Birleşik devletlerin
güneyinde de yetiştirilmektedir. Okaliptüs, en göz alıcı ağaçlardan biridir.
Yaprakları kösele gibi sert ve aşağı doğru çaprazlama asılıdır. Gövdesi düz ve
uzundur. Dikkat çekici şekilde büyür. Okaliptüs fidanlarının her yıl yaklaşık 4
metre büyüdüğü bilinmektedir. Uzunluk olarak okaliptüs ağacı, California’daki
dev sekoyalarlarla hemen hemen eşittir. Orada yaklaşık 140 metrelik okaliptüs
ağaçları vardır. Okaliptüs son derece kullanışlı bir ağaçtır. Yüksek derecede
neme ihtiyacı vardır, ve genellikle bataklıklarda yetişir. Bataklıkları
sivrisinek istilasından korur, dünyanın bazı bölgelerinde sıtma ile savaşmaya
yardımcı olur. Bu ağaç hakkındaki dikkate değer şeylerden biri de ilaç yapımında
kullanılmasıdır. Yaprakları gözeneklidir, saman renkli ve kokulu bir yağ içerir.
Bu okaliptüs yağıdır. Bu yağ bazı durumlarda hasta tarafından içe çekildiğinde
sinüsleri temizler. Okaliptüs aynı zamanda dâhili alınan ilaçlarda da
kullanılır. Böbrek enfeksiyonlarında kullanılır ve sinirsel depresyonlarda nefes
almayı yavaşlatır. Aynı zamanda cerrahlar tarafından antiseptik olarak
kullanılır. Ağacın tahtası, sağlam ve kolay şekil verilebilirdir. Okaliptüs
ağacı gemiler ve limanların yapımında çok yararlıdır. Bittiğinde parlak cilalı
görünümüyle çekici olduğundan, evlerin iç dekorasyonunda tercih edilir.
Ozon Tabakası
Nedir?
Gökyüzünde, soluduğumuz havanın üzerinde "ozon" denilen bir gaz tabakası
yer alır. Güneşin derimize zarar verebilecek ışınlarına engel olup, yararlı
ışınların ise bize kadar gelmesini sağlayarak bize yardımcı olur. Şanslıyız ki
bizi koruyacak bir ozon tabakamız var!
- Ö -
Öksürük nedir?
Solunum yollarının tahriş olması, alerjik uyarılar veya solunum yollarında aşırı
mukus (balgam) birikmesi sonucu, solunum yollarından çıkan sinirsel uyarıların
beyne ulaşmasıyla öksürük refleksi oluşur.
Kaç çeşit öksürük vardır ? Türüne göre tedavisi
değişir mi ?
Kuru ve balgamlı olmak üzere iki temel öksürük türü vardır. Türüne göre
tedavisi değişir. Öksürük ihmal edilmemesi gereken bir belirtidir. Öksürük
nedeniyle bilinçsiz öksürük şurubu kullanılması doğru değildir. Öksürük türüne
göre doğru öksürük şurubu kullanılmalıdır.
Öksürüyorsak ne
zaman doktora gitmeliyiz ?
Öksürük ihmal edilmemesi gereken bir belirtidir. Şikayetlerin başlangıç
safhasından itibaren doktora gidilmesinde yarar vardır.
