|
|
|
Mini Ansiklopedi T
- T -
Tuz
Nasıl Elde Ediliyor?
Tuz dağlardan, kuyulardan,
kaynaklardan, tuz göllerinden ve denizlerden çıkarılır. Bir tuz madeninin
duvarları ve bölümleri buzda olduğu gibi parıltılar saçar. İşçiler tuzu
büyük ve parlak parçalar biçiminde makineleriyle kopararak elde ederler. Bir
tuz kuyusu diğer normal kuyulara benzemez. Evet, o da toprakta açılmış büyük
bir yarıktır ama su pompalarla toprağa gönderilir ve bu su topraktaki tuzu
yumuşatır ve eritir. Sonra gönderilen tuzlu su bu kez içinde erimiş tuzla
beraber pompalarla dışarı çekilir. Bu su daha sonra buharlaştırılarak tuzun
sudan ayrışması sağlanır. Bazen bir toprak altı ırmağı tuz yataklarından
geçerek bir yerde toprağı delip dışarı fışkırtır. Buna tuz kaynağı denir.
Eski çağlarda tuz çok kıttı, yalnız deniz kıyılarında oturanlar bunu
kolaylıkla elde edebiliyorlardı. Balık ve etleri bozulmadan saklayabilmek
için herkesin tuza o kadar ihtiyacı vardı ki bazı bölgelerde para gibi
kıymetli bir değişim aracı olarak kullanılırdı.
Taç Mahal Nedir?
Taç Mahal’ in hikâyesi üzücü ve
harikulade bir hikâyedir. Eğer var olmasaydı, yapılış hikâyesini sadece bir
masal olarak hayal edecektik.
300 yıl önce, Hindistan’ da Shah Jahan adlı bir imparator yaşardı. Büyük bir
aşkla bağlandığı en gözde eşi çok güzel ve akıllıydı, danışmanlığını
yapıyordu ve en sadık arkadaşıydı. Adı Mumtazi Mahal’di ve bu kısaltılarak
Taç Mahal oldu. Sarayın gururu anlamına gelmekteydi.
1630 yılında imparatorun sevgili eşi öldü. İmparator öylesine üzüldü ki,
tahtını bırakmaya karar verdi. Karısına duyduğu sevginin hatırasına dünyada
görülmüş en güzel mezarı yaptırmaya karar verdi.
Hindistan, Türkiye, İran ve Arabistan’dan en iyi sanatçıları ve mimarları
çağırdı ve sonunda plan tamamlandı. 20.000 kişinin çalışmasıyla 18 yılın
üzerinde bir zaman süresinde tamamlanan Taç Mahal, dünyadaki en muhteşem
yapılarından biridir. 29 metre büyüklüğünde 6,7 metre yüksekliğinde bir
platform üzerinde yer alır. Minareler, kuleler dört bir tarafından yükselir.
Taç Mahal 61 metrelik yüksekliğiyle havada süzülür. Beyaz mermerden yapılmış
ve sekiz köşelidir. Ve 12 çeşit yarı değerli taşla çiçekler işlenmiş, ayrıca
siyah mermerle Kuran’dan sureler konulmuştur.
İnşaat malzemeleri Arabistan, Mısır, Tibet ve Hindistan’ın da bulunduğu
değişik ülkelerden gelmiştir.
Hükümdar, mezarı, nehrin diğer yakasında ve gümüş bir köprüyle bağlı siyah
mermerden inşa etmeyi düşünmüştür. Fakat oğlu daha yapı tamamlanmadan onu,
hayatının geri kalanını geçireceği yer olan hapse attırdığı için, sevgili
eşinin türbesine sadece uzaktan bakabilmiştir.
Tutkal Nasıl Yapıştırıyor?
Tutkalın nasıl yapıştırdığını anlamak için öncelikle yapısını bilmek
gerekir. Yeryüzündeki her nesne gibi tutkal da molekül denen küçük
parçacıklardan meydana gelmiştir. Tutkalın her molekülü bir mıknatıs gibi
çalışarak komşu tutkal moleküllerini, tutkal molekülü de kâğıdın, odunun ve
diğer maddelerin moleküllerini kendine çeker. Bu çekimin gücü tutkal
kurudukça daha da güçlenir.
Tutkalın birçok türleri vardır. Bazı türleri odun veya kâğıt, bazıları da
porselen veya camınkileri çeker. Bazıları da bütün maddelerde
kullanılabilir. Hayvanların boynuzundan elde edilen tutkala sıcak tutkal
denir. Gummi Arabicum denilen zamk da tropik bir akasya ağacından elde
edilir.
Temizlik ne demektir?
Kişinin sağlığına katkıda bulunacak
biçimde uygulaması yapılan her davranış temizliktir. Temizlik uygulamaları
günlük ve aralıklı yapılması gerekenler olmak üzere iki grupta incelenirler.
Terazi nedir?
Maddelerin kütlelerini karşılaştırmak
ve ölçmek için kullanılan ölçüm aracı.
Termometre nedir?
Termometre, (Latinceden: thermos
kütle ve métron ölçü; eski dilde: mizanül-harâre) sıcaklığı ölçmek için
kullanılan alet.
Meteorolojide Celsius, Fahrenheit veya Kelvin gibi değişik ölçekler
termometrelerde kullanılmaktadır. Termometreler, değişen sıcaklık karşısında
sıvıların hacim değiştirmesi mantığına dayanır. En fazla kullanılan
termometreler civalı termometrelerdir. Sıcaklığın çok düşük olduğu yerlerde
ise donma sıcaklığı daha düşük olan alkollü termometreler tercih edilir.
Yapısı : En sık rastlananı cıvalı termometredir. Bu çok küçük kesite sahip
ve üst ucu kapalı bir tüpten ibarettir. Alt ucundaysa içinde cıva bulunan
küresel veya silindirik bir hazne bulunur. Isıtılmasıyla, civa genişler ve
tüpte yükselir. Tüpün kesitinin küçük olmasından dolayı az bir hacim
büyümesinde cıvanın yükselmesi oldukça fazladır. Termometre iki sabit nokta
arasında kalibre edilir. Bunlar suyun donma noktasıyla kaynama noktasıdır.
Normal atmosfer basıncında (760 mm cıva basıncı) bu iki nokta arasındaki
mesafe Celsius termometresinde 100 eşit parçaya bölünür. Bunların her biri
bir Centigrad'ı (1°C) gösterir. Fahrenheit ölçüsündeyse bu 180 eşit parçaya
bölünür. Bunların her biriyse Fahrenheit'i (1°F) gösterir. Bu ölçümde, suyun
donma ve kaynama noktası sırayla 32°F ve 212°F olarak belirlenir. Réaumur
ölçümündeyse bu noktalar 0°R ve 80°R olarak isimlendirilir. Ara da 80
parçaya bölünür. Cıva -39°C'de donduğu için çok düşük sıcaklıkların ölçümü
için uygun değildir. Bu tür olanlar donma noktası düşük olan renkli alkolle
doldurulmuştur. Ulaşılabilecek en düşük sıcaklık mutlak sıfır olup,
-273,16°C'dir. Mutlak sıfırdan başlayan bir ölçü de Kelvin'dir, yani
-273,16°C = 0°K'dır...
Termometreler 3'e ayrılır:
Dijital termometre
Cıvalı termometre
Alkollü termometre
Dijital Termometre:
Digital termometre vücut sıcaklığını ölçer.
Ancak dijital olduğu için uzun zamanda ölçüm sonucunu bildirirler.Ama
aralarında en hızlı ölçebilen termometredir.
Cıvalı Termometre:
Cıvalı termometre de vücut ısımızı ölçer ancak dijital termometrenin ölçtüğü
süreden daha fazla sürede bu işi görmektedir en fazla beş ya da on dakikada
ölçer ama dijital termometre ise bir ya da iki dakikada ölçebilir Aynı
zamanda vücut termometresi şeklinde de söylenmektedir.
Alkollü Termometre:
Alkollü termometre ise bulunduğu/asıldığı odanın sıcaklığını ölçer. Duvar ve
oda termometresi adını da almaktadır. Sadece oda da değil bulunduğumuz
ortamda da geçebilir.
Yapılışı ve Malzemeleri:
- Alt kısmı balonlu ve balonsuz 30 cm kadar ince boru alınır.
- Cıvalı için daha ince kanallı, ispirtolu termometre için biraz daha geniş
kanallı daha uygundur.
- İki ucu açıksa bir ucu ispirto ocağı alevinde kapatılır.
- Boru içine 10 – 15 cm yüksekliğinde cıva veya ispirto konur.
- Termometre buza daldırılır. 10 dakika kadar bekletilir.
- Cıva veya ispirtonun geldiği düzeye 0° işaretlenir.
- 100° için : deniz seviyesinde iseniz kaynar suyun buharı üzerinde
termometrenin haznesini 10 dakika kadar tutunuz.
- Sıvının geldiği yere 100 rakamını işaretleyiniz.
- 0 ile 100 arasını 100 eşit parçaya bölünüz.
- Her iki bölme 1°C sıcaklığı gösterir.
- Termometrenizin derecelenmesi de tamamdır.
- Aynı bölmeleri 0’ın altında ve 100’ün üstünde de devam ettirebiliriz.
Çünkü cıva ve ispirto eşit sıcaklık değişmelerinde eşit miktarda yükselir ve
alçalır.
|
|
|
