Demokrasi Serüveni
VI. ÜNİTE: DEMOKRASİ SERÜVENİ
Demokrasi:
- Halkın kendi kendini yönetmesine denir. Halk kendi yöneticilerini kendisi
seçer. Bu hakkını milletvekilleri seçerek kullanır. Belli bir süre için
milletvekillerini seçer milletvekilleri mecliste halk adına ülkeyi yönetir.
- Türk toplumunun, ruh ve karakter yapısına en uygun yönetim biçimi
demokrasidir. Türk ulusunun özgürlük ve bağımsızlığıyla bütünleşen bir
yönetimdir. İnsan haklarının en iyi korunup gelişebileceği yönetimdir.
Demokrasinin Temel İlkeleri:
a.Milli Egemenlik: Demokraside egemenlik millete aittir. Millet bu hakkını
temsilcilerini kullanarak seçer. Yönetenler, gücünü milletten alır.
b.Hürriyet ve Eşitlik: Hürriyet; başkalarına zarar vermeden her şeyi
yapabilmektir. Eşitlik; hiçbir ayrım yapmaksızın herkesin kanun önünde eşit
olmasıdır.
c.Siyasi Partiler: Siyasi partilerin çok olması demokrasinin daha iyi işlemesini
sağlar. Farklı düşüncedeki insanlar kendi fikirlerine uygun partilere üye
olabilir. Ve istedikleri partiyi destekleyebilirler. Atatürk demokrasinin tam
anlamıyla gerçekleşe bilmesi için çok partili hayata geçilmesinin şart olduğunu
belirtmiştir.
— Ülkeyi yöneten partilere “İktidar partisi” diğer partilere de “Muhalefet
Partisi” denir. Eğer bir parti tek başına iktidar olamazsa başka partilerle
anlaşarak iktidar olur. Bu birleşmeye “Koalisyon” adı verilir.
— Çoğunluk ilkesi ise halkın çoğunluğunun istediğinin olmasıdır. Ancak çoğunluğu
sağlayan parti diğer insanları ezmez ya da baskı uygulamaz. Çünkü demokraside
İnsan haklarına saygı ön plandadır.
— Genel oy prensibi ise halkın yöneticilerini kendilerinin ve hepsinin oyu eşit
şekilde seçmesidir.
Diğer Yönetimler:
- Monarşi (Mutlakıyet): Tek kişinin egemenliğine dayanan yönetim biçimidir.
Kralların sözü geçer sadece.
- Oligarşi: Ufak bir azınlığın(gurubun) ülkeyi yönetmesidir.
- Teokrasi: Ülkenin dini kurallara göre yönetilmesidir.
- Cumhuriyet: Milletin kendini yönetecekleri seçtiği bir yönetimdir. Günümüzde
en çok olan devlet yönetim şeklidir.
- Feodalite: Ortaçağda zengin toprak sahiplerinin yönetimine dayanan yönetim
biçimidir.
- Diktatörlük: Monarşiye benzer bu yönetimde de tek kişinin geniş yetkileri
vardır. Yakın zamana kadar Irak’ta Saddam Hüseyin ülkeyi bu yönetimle
yönetiyordu.
Tarihten Günümüze Demokrasi:
- İlk çağlarda demokrasi fazla gelişmemişti. Bu dönemde insan haklarını ve
demokrasiyi Aristo, Sokrates, Eflatun gibi Sofistler (düşünürler) geliştirmeye
çalışıyordu.
- Roma’da yazılı kanunlar hazırlandı. (12 Levha kanunları )
- Orta Çağda İngiltere Kralı Yurtsuz John “Manga Carta Libertatum” ( Büyük
Özgürlük Bildirisi) yayınlayarak kralın yetkilerini azda olsa kısıtladı.
- Johann Gutenberg’in matbaayı icadı ile insanlar arasında düşünce ve bilgi
paylaşımı hızlandı.
- Avrupa’da reform, Rönesans ve Aydınlanma hareketleri ile demokrasi ve
özgürlükler gelişti.
- Fransız “İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi” ile özgürlük , eşitlik, adalet,
ulusçuluk gibi kavramlar tüm dünyaya yayıldı.
- Birleşmiş Milletlerin yayınladığı “İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi” ile
insan hakları ve demokrasi hızla gelişti.
- Günümüzde 192 ülkenin 120’si demokrasi ile yönetilmektedir.
- Ülkemizde M. Kemal 23 Nisan 1920’de TBMM’yi açtı. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyeti
ilan etti. Böylece Türkiye çağdaş ve insan haklarına uygun bir yönetime geçmiş
oldu.
İNSAN HAKLARI:
- İnsanların doğuştan gelen ve toplumda daha iyi yaşaması için olması gereken
haklara biz insan hakları diyoruz. Yaşama , eğitim, sağlık, seyahat ve yerleşme,
düşünme hakları gibi.
- Günümüzdeki insan haklarının oluşması kolay olmamıştır. İlk çağlarda
insanların çoğu hakları yoktu. Krallar ve diğer yöneticiler istediği gibi
davrana biliyor ve insanlar köle olarak satılabiliyordu. Zamanla demokrasi ve
insan hakları gelişti ve günümüzdeki insan hakları oluştu.
- İnsan haklarını ülkelerde anayasalar koruma altına alır. Ayrıca uluslar arası
kuruluşların ortak hareketiyle insan haklarını koruyacak belgeler de
yayınlanmıştır. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Çocuk Haklarına Dair
Sözleşme, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gibi… Bu belgeleri imzalayan ülkeler
oradaki şartlara uymak zorundadır.
İnsan hakları ile ilgili bazı önemli olaylar.
- Tarihte bilinen ilk yasalar “Hamburabi Yasaları” dır. Babil kralı Hamburabi
tarafından hazırlanmıştır. “Kana kan göze göz (kısasa kısas)” ilkelerine
dayanır.(Mö:1795-1750)
- Peygamberimiz Hz. Muhammed ölmeden önce yaptığı “Veda Hutbesi”nde toplum
kurallarından bahsetmiştir.(632)
- Orta Çağ’da. Manga Carta insan hakları için önemli bir adım olmuş (1215)
- Osmanlı devletinde Kanuni Sultan Süleyman kanunlar hazırlayarak insan
haklarını korumaya çalışmıştır. (1520-1566)
- Fransız “İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi” ile özgürlük , eşitlik, adalet,
ulusçuluk gibi kavramlar tüm dünyaya yayıldı.(1789)
- Osmanlı devletinde “Kanun-i Esasi” ile insan haklarında önemli gelişme oldu.
Halk ilk defa yönetime katıldı. (1876)
- “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi” ile insan hakları tüm dünyada hızla
yayılmaya ve korunmaya başladı. (1948)
- “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi” ile Avrupa devletleri de insan hakları için
önemli bir adım attı. (1950)
TEMEL HAKLARIMIZ:
-İnsanların yaşaması için gereken haklardır. Temel haklar üç kısıma ayrılır:
1- Kişi hakları:
Yaşama, düşünme, yerleşme, özgür olama, mülk edinme gibi doğuştan olan
haklardır.
2- Sosyal ve Ekonomik Haklar:
Devletin kanunlarla insanların daha iyi yaşaması için sağladığı haklardır.
Sağlık hakkı, eğitim hakkı, çalışma hakkı, sosyal güvenlik hakkı, sendika kurma
hakkı gibi.
3- Siyasi haklar:
Ülke yönetimine katılmamızı sağlayan haklardır. Seçme ve seçilme hakkı, siyasi
faaliyette bulunma hakkı, dilekçe hakkı, vatandaşlık hakkı gibi.
